Festivalfolk
Norsk
Rakfiskfestival er eit høgdepunkt kvart år. Det er då Valdres får
vist seg fram. Vi får vist fram mattradisjonar, dialekt, natur og
kultur. Vi får dele og styrke vår identitet med over 25 000
menneske frå by og bygd. Dette gjer oss stolte. For valdrisar er
stolte! Og spesielt stolte blir vi av familie og av kjensla av å
høyre til.
Tipptippoldefar
min, Øystein Ø. Rudi (f. 1839), starta på 1880-talet Haugseter
Fjellstove på Vinsteren, og var ein av dei fyrste som delvis
livnærde seg av turisme. Klart dette gjer meg stolt. Det gjev meg ei
tilknyting til Valdres, som eg før ofte tenkte at eg mangla. Ingen
av foreldra mine er oppvakse i Valdres, og eg snakkar heller ikkje
dialekt. Eg bur i Fagernes by. Eg har kanskje ikkje sett på meg
sjølv som ein heilt fullgod valdris.
Bygd og
by er motpolar. Kanskje har vi litt vanskeleg for å forstå
kvarandre? «Byfølk» kallar dei oss som bur i Fagernes. Vi er
«fine» på ting, og snakkar pent by-mål. På den andre sida trekk
kanskje fagernesingane litt på smilebandet når det er skulefest, og
traktorane kjem på rekke og rad, med staute karar i arbeidsklede.
Den same dynamikken kan vi og sjå når menneske frå dei store
byane, som Oslo og Bergen kjem til Fagernes. Då vert fagernesingane
brått bygdefolk, og vert litt krye når nokon spør kva kanteføl
eigentleg tyder. Dei gler seg og litt over traktoren som lagar kø.
Folket frå storbyane tenkjer kanskje som fagernesingane fyrst
gjorde, og undrar seg over kvifor bygdefolket ikkje berre kan seie
potet så dei slepp å spørje kva kanteføl betyr, mens dei passar
på å ikkje skitne til designer-jakkene sine. Dette er jo eit
stereotypisk syn, for det er ikkje til å feie under teppet at vi har
nokon fordommar mot kvarandre.
Bror
til tippoldefar min, felemakaren Knut Ø. Rudi (f. 1878), fann opp
fiskereiskapen oterfjøl. I 1929 starta han produksjon av reiskapen,
og etter krigen var salet oppe i 7 – 8000 oterfjøler i året. Han
var og ein valdris eg kan vere stolt over å ha tilknyting til. Klart
det er artig å skryte litt av slekta si, samtidig som eg ikkje vil
at det skal vere hovudgrunnen til at eg føler at eg høyrer til i
Valdres. Sjølv om eg ikkje hadde hatt ei slektshistorie knytt til
Valdres, burde eg få lov til å kalle meg valdris, berre av den
grunn at eg er oppvaksen her, og er glad i Valdres.
Valdres
har vorte ein region der by og bygd alltid vil vere nært knytt til
kvarandre. Difor tenkjer eg at det er viktig å kvitte seg med
fordommane vi sit på, både mot by og mot bygd, og bli kjend med
personane under. Valdres treng innflyttarar, Valdres treng familiar
som har budd her i generasjonar, og Valdres treng turistar. Valdres
treng bygdefolk og Valdres treng byfolk.
Rakfiskfestivalen er med på å viske ut forskjellane mellom by og
bygd. Vi vert eit festivalfolk. Vi et saman, drikk saman, høyrer på
musikk saman, og har det artig saman. Kanskje skapar vi meir kontrast
mellom oss, enn det faktisk er? Sjølvsagt er det ulikskapar om ein
har vakse opp i by eller bygd, men det er jo berre ein av hundrevis
av faktorar som gjer oss til unike individ. Eg håper at folk tar med
seg kjensla av å vere eit fellesskap under festivalen inn i
kvardagen. Vi veit ikkje kva for menneske vi har framfor oss basert
på kor personen kjem frå. Det er mange interessante menneske å bli
kjend med der ute!
God
festival!
Publisert i Valdresmagasinet 29.10.16
Kommentarer
Legg inn en kommentar